Delden is een stadje met allure in Twente. Het ligt in de gemeente Hof van Twente, vlakbij Hengelo, en is ontstaan uit de voormalige gemeente Delden. Die is in 1811 is ontstaan door het stadgericht Delden en het westelijk deel van het richterambt Delden samen te voegen.
Het oostelijk deel, bestaande uit de buurschappen Woolde met de dorpen Hengelo, Oele en Beckum, vormden vanaf toen de gemeente Hengelo.
De blasiuskerk in het centrum van Delden
Het stadje wordt voor het eerst genoemd in 1036. Toen schonk bisschop Meinwerk van Paderborn het praedium Theldene aan het stift Busdorf bij Paderborn in Duitsland. Uit goederenlijsten kunnen we leren dat dit landgoed een hof was met 30 horige erven. Niet alle erven lagen in Delden, minstens één erf lag in Driene en een ander in Twekkelo.
Delden zelf was in deze tijd vermoedelijk weinig meer dan een buurschap, het huidige Deldeneresch. In 1239 verkocht het klooster de hof aan Johannes van Ahaus.
De bisschop van Utrecht schonk de kerk van Delden in 1118 met de kerk van Enschede aan het Kapittel van Sint-Pieter in Utrecht. Dit verkocht de rechten in 1294 door aan het Kapittel van Sint-Lebuïnus van Deventer. De oudste bouwfragmenten van de huidige Blasiuskerk stammen uit de 12e eeuw.
In dit stadje onder de rook van Hengelo kun je schitterend wonen
De rooms-katholieke Blasiuskerk in Delden
De buurschap Delden werd een nederzetting van ambachts- en kooplieden. Eind 13e, begin 14e eeuw kreeg Delden enkele rechten, in 1322 bevestigd door bisschop Frederik van Sierck. De Deldenaren mochten hun stadje verplaatsten om het beter te kunnen verdedigen. Het stadje werd daarom rond de kerk opnieuw opgebouwd. In 1333 kreeg Delden dezelfde stadsrechten als Oldenzaal.
Delden werd een versterkte stad met twee stadspoorten: in het westen de Goorsepoort en in het oosten de Woolderpoort. Van de oorspronkelijke vestingwerken is niets overgebleven. De restanten van de stadsgracht werden eind 19e eeuw gedempt. Uit het verloop van de straten Noordwal, Zuidwal, Noorderhagen en Zuiderhagen kunt u de vorm en ligging van de verdedigingswerken afleiden.
Eind 16 eeuw, tijdens de Nederlandse Opstand, werd Delden ingenomen, geplunderd en in brand gestoken door Staatse troepen. Dat was rond 1584. In 1655 ging een groot deel van Delden in vlammen op. 120 Gebouwen, waaronder het stadhuis, het gasthuis en een armenhuis werden verwoest. De Blasiuskerk aan het Marktplein is het enige gebouw dat de stadsbrand heeft overleefd.
Water en zout
In 1886 boorde Baron van Heeckeren van Wassenaer op landgoed Twickel naar drinkwater. Hij boorde bij toeval zout op. Dit was de eerste keer dat zout in de Nederlandse bodem werd gevonden. Zodra zoutimport vanuit Duitsland door de Eerste Wereldoorlog moeilijk werd, ging men in 1918 zelf zout winnen.
Delden heeft sinds 1985 een Zoutmuseum. Het zit in het oudste vroegere gemeentehuis van Stad Delden en is geopend door Koningin Beatrix. Het Zoutmuseum (Langestraat 30) is vlak bij de plaats waar in 1886, op een diepte van 566 meter, zout werd gevonden in Nederland. In het zoutmuseum ontdekt u wat men vroeger met zout deed en waarom het nu nog steeds belangrijk voor ons is.
Baron Van Heeckeren van Wassenaer liet ook een watertoren bouwen en legde een waterleiding naar en in Delden aan. Als bedankje schonk de burgerij hem het monument Van Heeckeren van Wassenaer, een stadspomp met twee lantaarns erop en met een leeuwenkop aan beide zijden. Het monument uit 1894 staat op de Markt.
De baron is na zijn overlijden bijgezet in de grafkelder van de familie Van Heeckeren van Wassenaer op de algemene begraafplaats. Beide bouwwerken zijn rijksmonument.
Het Kasteel Twickel is nog bewoond
Kasteel Twickel in Delden
Kasteel Twickel ligt twee kilometer ten noorden van de stad. De heren van Twickel hebben altijd veel met Delden te maken gehad. De heren van Twickel kregen het collatierecht van de kerk in handen.
Overal in Delden is de band voelbaar met Twickel. Dit grootste particuliere landgoed van Nederland omvat een kasteel met voorhof, tuinen en bijgebouwen. Binnen de buitenplaats kunt u de tuinen, het park en de moestuin bezoeken. Op het landgoed zijn verschillende bezienswaardigheden, zoals een houtzaagmolen en de museumboerderij Wendezoele (Twickelerlaan 6).
Overige bezienswaardige monumenten met een grote historische waarde zijn de Noordmolen, de Houtzaagmolen, het Zoutmuseum, de Oude Blasiuskerk en de rooms-katholieke Blasiuskerk.
Overige bezienswaardigheden
- De Kroon, aan de Markt, vroeger posthuis en logement met klokgevel uit 1764.
- Rentmeesterij, Hengelosestraat, voormalige rentmeesterij van Twickel. Het is in 1726 gebouwd als particulier woonhuis van de richter van Delden. Sinds 1838 is het bezit van Twickel. In 1867 uitgebreid met torentje en een verdieping.
- Kasteel Twickel.
- De Noordmolen uit 1347.
- De Watertoren in neorenaissancestijl uit 1894.
Het zoutmuseum
Dit voormalige vestingstadje is qua sfeer en architectuur te vergelijken met Coevorden, Bourtange en Ootmarsum. Of, als je het verder weg zoekt, met een stadje als Geertruidenberg in de Biesbosch. Ideale kans om een vakantiehuis met privé zwembad in België te boeken. Delden heeft een stedenband met de Hongaarse stad Keszthely aan het Balatonmeer.